Sowa płomykówkaŚredniej wielkości sowa z rodziny płomykówkowatych. Spośród wszystkich sów najbardziej rozpowszechniony na świecie gatunek. Zamieszkuje wszystkie kontynenty oprócz Antarktyki. W Polsce nieliczny ptak lęgowy (tylko podgatunek T. alba guttata), osiadły.


Cechy gatunku:
Podgatunek rodzimy guttata, obie płci ubarwione jednakowo, ale samice są nieco większe od samców. Sylwetka smukła, skrzydła długie i wąskie, nogi długie i opierzone. Szlara w kształcie serca, wokół oczu rdzawa, na zewnątrz bieleje. Oczy czarne. Wierzch szarobrązowy z nielicznymi drobnymi plamkami. Lotki i sterówki jasnobrązowe w poprzeczne ciemne pasy. Spód żółtobrązowy z drobnymi plamkami (zalatujący czasem podgatunek zachodnioeuropejski T. alba alba ma brzuch biały z ciemnymi plamkami).

Rozmiary:
długość ciała: ok. 35 cm, rozpiętość skrzydeł: ok. 90 cm, masa ciała, samce ok. 320 g, samice ok. 349 g

Głos:
Płomykówki znane są z wydawanych przez siebie specyficznych okrzyków. Głos samca to wysokie, chrapliwe skrzeczenie trwające średnio 2 sekundy, z przerwami co 1-20 sekund. Nawołuje w locie albo siedząc na drzewie lub dachu budynku. Głos kontaktowy samicy jest wyższy, dźwięczny i bardzo przeraźliwy (jak to dowcipnie, lecz obrazowo określają ornitolodzy – przypomina wrzask kobiety mordowanej na cmentarzu). Obie płcie odzywają się z reguły tylko w sezonie lęgowym. Pisklęta dopominają się o jedzenie sycząc (starsze) i trelując (młodsze).

Biotop:
Płomykówki mają bardzo dobrze rozwinięty zmysł słuchu oraz zdolność widzenia w słabym oświetleniu, dzięki czemu są doskonałymi myśliwymi. Potrafią dokładnie zlokalizować ofiarę nawet w całkowitej ciemności – pomaga im w tym asymetryczne usytuowanie uszu. Gdy hałas jest zbyt uciążliwy, bardzo wrażliwe uszy mogą być zasłonięte małymi klapkami z piór. Jak wszystkie sowy, płomykówki latają bezszelestnie dzięki specyficznym piórom podobnym do puchu, mogą więc zbliżyć się do ofiary praktycznie niezauważone. Płomykówki żyją z reguły dość krótko – większość z nich ginie w pierwszym roku życia. Wysoka śmiertelność jest związana m. in. z trudnościami w zdobyciu pożywienia zimą, kiedy ziemię pokrywa śnieg. Bytują przy osiedlach ludzkich, w pobliżu pól i łąk.

Pożywienie:
Prawie wyłącznie drobne gryzonie: norniki, myszy, ryjówki aksamitne (te ostatnie mogą stanowić do 30% zdobyczy). Dużo rzadziej chwyta małe ptaki, płazy, nietoperze czy owady (ćmy). Poluje o zmroku, nocą i o świcie, z reguły szuka ofiary lecąc nisko nad polem lub łąką. Przy polowaniu posługuje się przede wszystkim słuchem, ale też wzrokiem. Gdy namierzy ofiarę, chwyta ją szponami i zabija uderzeniem dzioba w podstawę czaszki, a następnie połyka w całości. Może też robić zapasy z upolowanych gryzoni, zwłaszcza w okresie lęgowym. Płomykówka usuwa przez dziób wypluwki 2-3 razy dziennie. Świeże mają ciemnoszary, połyskliwy kolor. Ich długość wynosi 30-80 mm, a średnica 15-25 mm. Sowa zostawia je zawsze w tym samym miejscu.

Gniazdo:
Płomykówki wydają zazwyczaj jeden lęg w roku, choć przy dużej obfitości gryzoni wyprowadza dwa, a sporadycznie nawet trzy lęgi (pomiędzy kwietniem a wrześniem). Podczas zalotów samiec odbywa loty tokowe połączone z „klaskaniem” skrzydłami i ściga samicę. Oboje wydają przy tym skrzeczące i chrapliwe dźwięki. Poszukiwanie miejsca legowiska należy do samca. Wybrane miejsce to najczęściej ciemne i rzadko odwiedzane części zabudowań, stodoły, strychy, ruiny, kościelne wieże, wiatraki itp., czasem także dziuple drzew. Wykorzystuje również skrzynki lęgowe wieszane przez człowieka. W lęgu zazwyczaj 4 do 8 jaj (maksymalnie 12 jaj), składane w odstępach dwudniowych (dlatego pisklęta są potem różnej wielkości i w razie niedostatku pożywienia te najmłodsze i najsłabsze giną). Jaja owalne, równobiegunowe, białe, z masą ok. 20 g, o wymiarach ok. 30x40 mm, są często składane na wyściółce z wypluwek. Jaja wysiaduje tylko samica przez okres około 30 – 34 dni. Samica nie opuszcza gniazda, karmi ją samiec, który wielokrotnie w ciągu nocy przynosi pożywienie. Pisklęta są okryte białym puchem. Samica karmi je rozrywając zdobycz na mniejsze kawałki. W wieku 15 dni jadają 4-5 myszy dziennie i potrafią już połknąć całą mysz. Młode opuszczają gniazdo po 50 – 60 dniach, choć przez najbliższe kilka tygodni jeszcze wracają do niego na dzień. Przez 3-5 tygodni są jeszcze zależne od pożywienia przynoszonego przez rodziców. Młode ptaki osiągają dojrzałość płciową po około roku.

Status i ochrona:

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.
W ostatnich latach liczebność płomykówki w Polsce zmniejsza się. Jedną z głównych przyczyn jest ograniczanie ilości miejsc odpowiednich do założenia gniazda – przy okazji remontów wież kościelnych, strychów i stodół najczęściej zamyka się otwory wlotowe, z których korzystały ptaki. Ochrona gatunku powinna więc polegać przede wszystkim na pozostawianiu dostępu do miejsc dogodnych do założenia gniazda, a gdy jest to niemożliwe, na wieszaniu skrzynek lęgowych o specjalnej konstrukcji.
Inne zagrożenia to: intensyfikacja rolnictwa (w konsekwencji spadek liczby drobnych gryzoni – głównego pożywienia), stosowanie pestycydów (powodują zatrucia i zaburzenia w tworzeniu się skorupki jaj w ciele samicy), rozbudowa dróg (kolizje z samochodami), klimat (płomykówki często nie przeżywają ostrych zim), wypadanie piskląt z wysoko umiejscowionych gniazd.