 | Potocznie zwany gołębiarzem - duży ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych. Zamieszkuje Eurazję. W Polsce nieliczny ptak lęgowy (liczebność ocenia się na 3500-5000 par. Gatunek osiadły, częściowo koczujący. |
Cechy gatunku:
Dorosłe osobniki mają wierzch ciała szaropopielaty, spód jasny w poprzeczne, faliste prążki (bardzo dla niego charakterystyczne; takie same występują jeszcze, spośród krajowych gatunków, u krogulca i sokoła wędrownego). Pręgowane podogonie z jasną plamą u nasady. Sterówki wachlarzowate (w przeciwieństwie do podobnego krogulca). Nad okiem charakterystyczna szeroka, biała brew. Tęczówka jaskrawożółta (u starych samców ognista). Cała sylwetka z krótszymi skrzydłami w stosunku do tułowia i dość długim ogonem, w porównaniu np. ze zbliżonym do jastrzębia rozmiarami myszołowem.
Młode jastrzębie mają wierzch ciała bardziej brązowy i przede wszystkim zamiast falistych prążków, plamki w kształcie spadających kropel wody. Sylwetka, tęczówka i brew nad okiem takie same jak u dorosłych. Nogi żółte.
Często lata nisko, wykorzystując różne osłony takie jak rowy. Zręcznie manewruje między gałęziami w lesie, w czym pomaga mu stosunkowo długi ogon. Jest samotnikiem, jedynie w okresie godowym łączy się w pary.
Wymiary średnie:
dł. ciała ok. 53-66 cm, rozpiętość skrzydeł 100-120 cm, waga ok. 650-1500 g
Biotop:
Stare, luźne drzewostany w pobliżu łąk, pól uprawnych i innych terenów otwartych. Jesienią i zimą częściej spotykany na otwartych terenach.
Gniazdo:
Na skraju lasu lub w jego głębi, przy pniu, w środkowej partii korony drzewa. Zbudowane ze świeżych gałązek, na brzegach przystrojone zielonymi gałązkami sosny czy świerka, co odróżnia je od podobnego gniazda myszołowa. Wgłębienie niewielkie, wyściełane suchymi trawami, średnica ok. 60-80 cm, wysokość ok. 50 cm. Para zakłada jeden lęg w roku, w połowie albo pod koniec kwietnia samica składa zwykle 3 jaja (czasami 2-6). Jaja zmieniają kolor: początkowo białe, następnie siwo zielonkawe, oliwkowe lub jasnobrązowe, z tłustymi plamami od ciała wysiadującej samicy. Wymiary jaj 58x47 mm. Jaja składane w odstępach 2-4 dni wysiadywane są od zniesienia pierwszego jaja przez okres 35-38 dni przez obydwoje rodziców (głównie jednak samicę). Pisklęta opuszczają gniazdo po 41-43 dniach.
Pożywienie:
Jest wszechstronnym drapieżnikiem. Najchętniej poluje na gołębie (stąd nazwa - gołębiarz). Poza tym łapie inne ptaki (stanowiące ok. 85% pożywienia). Są wśród nich Sójki, wrony, kawki, drozdy, dzięcioły, kuropatwy oraz ptactwo domowe. Ze ssaków (ok. 15% składu pokarmu) poluje na wiewiórki, zające, króliki, a nawet drobne gryzonie. Poluje samotnie, złowioną zdobycz skubie z pierza i zjada w ukryciu. Resztki większych ofiar zostawia do następnego dnia.
Ochrona:
W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą.
Dorosłe osobniki mają wierzch ciała szaropopielaty, spód jasny w poprzeczne, faliste prążki (bardzo dla niego charakterystyczne; takie same występują jeszcze, spośród krajowych gatunków, u krogulca i sokoła wędrownego). Pręgowane podogonie z jasną plamą u nasady. Sterówki wachlarzowate (w przeciwieństwie do podobnego krogulca). Nad okiem charakterystyczna szeroka, biała brew. Tęczówka jaskrawożółta (u starych samców ognista). Cała sylwetka z krótszymi skrzydłami w stosunku do tułowia i dość długim ogonem, w porównaniu np. ze zbliżonym do jastrzębia rozmiarami myszołowem.
Młode jastrzębie mają wierzch ciała bardziej brązowy i przede wszystkim zamiast falistych prążków, plamki w kształcie spadających kropel wody. Sylwetka, tęczówka i brew nad okiem takie same jak u dorosłych. Nogi żółte.
Często lata nisko, wykorzystując różne osłony takie jak rowy. Zręcznie manewruje między gałęziami w lesie, w czym pomaga mu stosunkowo długi ogon. Jest samotnikiem, jedynie w okresie godowym łączy się w pary.
Wymiary średnie:
dł. ciała ok. 53-66 cm, rozpiętość skrzydeł 100-120 cm, waga ok. 650-1500 g
Biotop:
Stare, luźne drzewostany w pobliżu łąk, pól uprawnych i innych terenów otwartych. Jesienią i zimą częściej spotykany na otwartych terenach.
Gniazdo:
Na skraju lasu lub w jego głębi, przy pniu, w środkowej partii korony drzewa. Zbudowane ze świeżych gałązek, na brzegach przystrojone zielonymi gałązkami sosny czy świerka, co odróżnia je od podobnego gniazda myszołowa. Wgłębienie niewielkie, wyściełane suchymi trawami, średnica ok. 60-80 cm, wysokość ok. 50 cm. Para zakłada jeden lęg w roku, w połowie albo pod koniec kwietnia samica składa zwykle 3 jaja (czasami 2-6). Jaja zmieniają kolor: początkowo białe, następnie siwo zielonkawe, oliwkowe lub jasnobrązowe, z tłustymi plamami od ciała wysiadującej samicy. Wymiary jaj 58x47 mm. Jaja składane w odstępach 2-4 dni wysiadywane są od zniesienia pierwszego jaja przez okres 35-38 dni przez obydwoje rodziców (głównie jednak samicę). Pisklęta opuszczają gniazdo po 41-43 dniach.
Pożywienie:
Jest wszechstronnym drapieżnikiem. Najchętniej poluje na gołębie (stąd nazwa - gołębiarz). Poza tym łapie inne ptaki (stanowiące ok. 85% pożywienia). Są wśród nich Sójki, wrony, kawki, drozdy, dzięcioły, kuropatwy oraz ptactwo domowe. Ze ssaków (ok. 15% składu pokarmu) poluje na wiewiórki, zające, króliki, a nawet drobne gryzonie. Poluje samotnie, złowioną zdobycz skubie z pierza i zjada w ukryciu. Resztki większych ofiar zostawia do następnego dnia.
Ochrona:
W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą.